Forum biblijne

[tom68]

pozdrawiam ! Tomasz G

Co dalej z wolnoscia religijna

Adam Plewa

W marcu 2005 roku w Belgradzie, stolicy Serbii, na scianie adwentystycznego seminarium duchownego pojawil sie napis: „Smierc adwentystom!”. Serbia to nie Korea Polnocna, w ktorej nie ma zadnej wolnosci religijnej, a mimo to tylko w 2004 roku odnotowano tam ponad 100 incydentow wymierzonych przeciwko mniejszosciom religijnym.

Podobne zjawiska maja miejsce na calym swiecie. Co sie dzieje z wolnoscia religijna? Czy jest dostatecznie chroniona?

Wedlug Religious Freedom World Report 2004-2005 w 32 krajach swiata nie ma wolnosci religijnej, w 48 wystepuja powazne jej ograniczenia, a 124 kraje zapewniaja wolnosc religijna w dosc szerokim zakresie. Z tych danych wynika, ze wolnosc religijna jest nadal chroniona w wiekszosci krajow swiata, i jest to dobra wiadomosc. Ale wynika tez, ze jest coraz czesciej atakowana i powaznie ograniczana, a nietolerancja religijna dotyka wszystkie grupy religijne: muzulmanow, chrzescijan, hinduistow i rozne mniejszosci religijne.

Zagrozenia

Powyzszy raport dowodzi, ze pod­stawowymi zagrozeniami dla wolnosci religijnej sa obecnie: ekstremizm religijny, nacjonalizm, nietolerancyjny sekularyzm oraz... potrzeba bezpieczenstwa.

Ekstremizm religijny. Narasta zagrozenie ze strony ekstremistow islamskich usilujacych narzucic spoleczenstwom prawo szariatu. Ekstremisci hinduscy i buddyjscy domagaja sie zakazu nawracania na inna religie. Nawet na Zachodzie, a zwlaszcza w Stanach Zjednoczonych, ekstremisci chrzescijanscy atakuja osrodki aborcyjne.

Nacjonalizm. Tozsamosc narodowa nierzadko ma takze wymiar religijny. Wiernosc religii wiekszosci bywa utozsamiana z patriotyzmem. Wyznawanie czy wybranie innej religii moze sie wiazac z oskarzeniem o zdrade wobec kraju i marginalizacja.

Nietolerancyjny sekularyzm. W niektorych krajach sekularyzm jest w rzeczywistosci gwarantem wolnosci religijnej. Jednak nie zawsze tak jest, zwlaszcza tam, gdzie jest wspierany przez aktywistow wrogo nastawionych do religii, jak na przyklad we Francji, w ktorej laickosc jest opakowana w antyreligijna ideologie.

Potrzeba bezpieczenstwa. Sa kraje, ktorych wladze postrzegaja religijnych konserwatystow i mniejszosci religijne jako potencjalnych terrorystow lub zagrozenie dla porzadku publicznego.

Religia oblezona

Jak religie oddzialuja na siebie we wspolczesnym swiecie? W ksiazce pt. The Clash of Civilization and the Remaking of the World Order (Zderzenie cywilizacji i nowy ksztalt ladu swiatowego) Samuel P. Huntington napisal: „We wspolczesnym swiecie religia jest jedna z centralnych, a wlasciwie najwazniejsza centralna sila motywujaca i stabilizujaca ludzi”4.

Przed czterdziestoma laty religia nie odgrywala tak istotnej roli w sprawach miedzynarodowych. Dzis jest inaczej. Sily religijne sa w stanie destabilizowac kraje i powodowac istotne zagrozenia dla pokoju. Przywodcy religijni odgrywaja coraz wazniejsza role w spoleczenstwach. Zdarza sie, ze wladze zwracaja sie do nich o pomoc w opanowaniu zamieszek, tak jak to mialo miejsce w Anglii i Francji, gdzie poproszono o to islamskich imamow.

Pomimo wzmozonego dialogu i czestszych spotkan miedzywyznaniowych w wielu miejscach swiata narastaja napiecia miedzy religiami.

W grudniu 2003 roku we wschodniej Indonezji doszlo do wielu mordow na tle religijnym wsrod chrzescijan i muzulmanow. Wielu ludzi po obu stronach konfliktu bylo przekonanych, ze Amerykanie przyleca, aby chronic chrzescijan.

Wielu muzulmanow postrzega wojny w Iraku i Afganistanie jako chrzescijanskie inwazje i atak na islam. Podobne reakcje mozna zaobserwowac w Indiach u hinduskich fundamentalistow i na Sri Lance u buddyjskich nacjonalistow. Zagrozenia, rzeczywiste czy urojone, pobudzaja do podejmowania skrajnych i gwaltownych srodkow „obronnych”.

W artykule pt. Relations with Islam (Relacje z islamem) Daniel Williams i Alan Cooperman napisali: „Wielu ludzi w Watykanie postrzega chrzescijanstwo jako wziete w niektorych czesciach swiata w oblezenie. Ludzie ci twierdza, ze w krajach Bliskiego Wschodu chrzescijanskie populacje kurcza sie po czesci w skutek od dawna utrzymujacej sie dyskryminacji i represji ze strony islamskich wiekszosci”2. Jakakolwiek jest tego przyczyna, widzimy coraz wiecej meczetow w tradycyjnie chrzescijanskich krajach, a coraz mniej kosciolow w krajach muzulmanskich. Nie sposob wybudowac chrzescijanski kosciol w Arabii Saudyjskiej, za to Arabia Saudyjska finansuje budowe wielu meczetow i szkol w Europie.

Huntington napisal: „Jednak na dluzsza mete Mahomet wygrywa. Chrzescijanstwo szerzy sie glownie przez nawrocenia, zas islam przez nawrocenia i reprodukcje”3. Do nawrocen i reprodukcji powinnismy dodac jeszcze czynnik imigracji.

Religijne mniejszosci czuja sie atakowane w zsekularyzowanej Europie, a zsekularyzowani humanisci sa przekonani, ze atakuja ich religijne ozywienia. Paradoksalnie zachodnia koncepcja rozdzielenia Kosciola i panstwa czyni chrzescijanstwo najslabiej broniona religia na swiecie. Wazne jest, by wzorce separacji nie obracaly sie w strone antyreligijnego uprzedzenia.

Wedlug danych z 2005 roku islam jest religia wiekszosciowa w 44 krajach. W 22 jest religia oficjalna, a 10 krajow nosi miano islamskich. Co najmniej cztery kraje przyjely buddyzm jako religie panstwowa. Natomiast wiekszosc krajow tradycyjnie chrzescijanskich to obecnie panstwa swieckie. Chrzescijanstwo nie jest wiec reprezentowane geopolitycznie. W efekcie podczas gdy Amerykanie uznaja antysemityzm i islamofobie za niedopuszczalne pogwalcenie praw czlowieka, to niektorym innym narodom znacznie trudniej jest uznac, ze to samo odnosi sie do chrystianofobii.

Chrzescijanstwo
— religia
przesladowanych

Anthony Browne w artykule pt. Church of Martyrs (Kosciol meczennikow) napisal: „Rosnacy nacjonalizm i fundamentalizm na swiecie oznacza, ze chrzescijanstwo wraca do swoich korzeni jako religia przesladowanych”4.

Pomyslmy tylko o tysiacach chrzescijan, ktorzy zostali zamordowani w indonezyjskiej prowincji Maluku, pieciu milionach chrzescijan stanowiacych obywateli drugiej kategorii w Pakistanie czy chrzescijanach przesladowanych na mocy prawa szariatu w 12 okregach Nigerii. Na Sri Lance, gdzie nawracanie na chrzescijanstwo jest zakazane, w 2004 roku zaatakowanych zostalo okolo 150 kosciolow chrzescijanskich.

W wielu czesciach swiata, w ktorych chrzescijanie sa mniejszoscia, postrzega sie ich jako proamerykanskich, promujacych kulture zachodnia i potencjalnych szpiegow. Prawo zakazujace bluznierstwa jest wymierzone przede wszystkim w chrzescijan. Sa regularnie dyskryminowani. W niektorych prowincjach Indii uchwalono prawo zakazujace nawracania. Duchowni byli tam bici i mordowani w celu sterroryzowania chrzescijanskich spolecznosci.

Wedlug Paula Marshalla z Centre for Religious Freedom w Waszyngtonie, 200 milionow chrzescijan doswiadcza przemocy z powodu swojej wiary, a 350 milionow jest dyskryminowanych w dostepie do pracy i dachu nad glowa. Mozna powiedziec, ze obecnie na poziomie geopolitycznym chrzescijanstwo jest chyba religia najslabiej broniona.

Dokad to zmierza? Koncepcja „starcia cywilizacji” jest pewnym uproszczeniem rzeczywistosci, ale ukierunkowuje nasze zrozumienie obecnej sytuacji. Globalna wojna religijna jest trudna do wyobrazenia, o ile religijni i nacjonalistyczni ekstremisci nie przejma wladzy nad swiatem. Religijni ekstremisci maja juz jednak dosc wladzy i wplywu w niektorych krajach, by zmienic polityke i zwiekszyc poziom dyskryminacji mniejszosci religijnych.

Nowe kozly ofiarne

Wydaje sie, ze zmierzamy do coraz wiekszych napiec miedzy religiami. Ich skutkiem beda przesladowania. W kryzysowych sytuacjach ludzie nieradzacy sobie z rzeczywistoscia potrzebuja kozla ofiarnego. I zazwyczaj go znajduja. Chrzescijanie staja sie kozlami ofiarnymi na Bliskim Wschodzie i w Azji. Sa mniejszoscia i maja powiazania z Zachodem, a zwlaszcza z Ameryka Polnocna, ktorej mieszkancy postrzegani sa jako narod chrzescijanski w sposob, jaki nawet nie marzy sie amerykanskim fundamentalistom.

Muzulmanie moga byc kozlami ofiarnymi w Ameryce Polnocnej i Europie z uwagi na ich rzeczywiste czy wyimaginowane powiazania z terroryzmem. Jest wiele przykladow niewinnych muzulmanow aresztowanych i wiezionych pod takimi zarzutami.

Ewangeliczni chrzescijanie sa niemal doskonalym kozlem ofiarnym. Praktycznie wszedzie sa mniejszoscia. Maja silne powiazania z Ameryka Polnocna. Aktywnie uczestnicza w prozelityzmie i wszedzie nawracaja ludzi. Wiekszosc mediow jest im przeciwna. Zazwyczaj nie maja silnej scentralizowanej organizacji. Nie ciesza sie poparciem zadnego kraju, a ich aktywnosc budzi wrogie reakcje wsrod tradycyjnych chrzescijan. W Azji i na Bliskim Wschodzie sa oskarzani przez tradycyjnych chrzescijan o to, ze zagrazaja status quo i prowokuja przemoc ze strony niechrzescijan. Prawoslawny patriarcha Emmanuel Delly tak powiedzial o dzialalnosci ewangelicznych chrzescijan w Iraku: „Nie jestem przeciwko ewangelicznym chrzescijanom. Gdy udaja sie do ateistycznego kraju, by glosic Chrystusa, sami im pomozemy”5. Dlaczego? Oto odpowiedz patriarchy: „Nawet gdyby muzulmanin przyszedl do mnie i powiedzial: »Chce byc chrzescijaninem«, nie przyjalbym go. Powiedzialbym mu, zeby poszedl do meczetu i staral sie byc dobrym muzulmaninem, a Bog go przyjmie. (...) Usilowanie nawracania muzulmanow na chrzescijanstwo jest niedopuszczalne”6. W Ameryce Lacinskiej tradycyjni protestanci i katolicy sa przeciwni prozelityzmowi ze strony ewangelicznych chrzescijan. W niektorych czesciach bylego Zwiazku Radzieckiego czesto postrzega sie ich jako skrajnych fundamentalistow i potencjalnych terrorystow. Jesli ewangeliczni chrzescijanie nadal beda sie rozwijac i ewangelizowac na calym swiecie, mozemy latwo sobie wyobrazic cicha zmowe tradycyjnych religii przeciwko temu rzekomemu zagrozeniu.

Swiadkowie Jehowy takze doskonale nadaja sie na kozla ofiarnego. Nie stosuja przemocy, nie angazuja sie w polityke, nie przyjmuja wsparcia ani nie zawieraja sojuszy z zadnymi organizacjami, nie angazuja sie w ruch ekumeniczny, a przy tym prowadza intensywny prozelityzm i odmawiaja pelnienia sluzby wojskowej. W ubieglym stuleciu jako pierwsi padli ofiara nazistowskich aresztowan i zostali niemal zupelnie wytepieni w Europie. Niewielu ludzi zwrocilo na to uwage. We Francji uznano ich za sekte i nalozono na nich podatek od sprzedazy ich publikacji w wysokosci 58 milionow euro. To niesprawiedliwe, ale kogo to obchodzi?

Co mozemy zrobic? Wiele globalnych trendow nie sprzyja trwalosci wolnosci religijnej. Nadchodzi walka. Badzmy gotowi bronic wolnosci religijnej dla wszystkich
i w kazdym miejscu. Bronmy zasady rozdzialu religii i panstwa, ale tez wyjasniajmy wladzom, ze dyskryminacja religii nie jest dobra polityka. Dzialajmy na rzecz poglebiania szacunku miedzy religiami. Badzmy glosem tych, ktorzy nie maja glosu, przesladowanych za wiare. Wolnosc religijna jest darem Stworcy dla ludzkosci.

John Graz

1 Nowy Jork 1997, s. 66. 2 „The Washington Post”, 12.4.2005. 3 Dz. cyt., s. 65. 4 „The Spectator”, 26.3.2005. 5 C. Murphy, Evangelicals Building a Base in Iraq, „The Washington Post”, 23.6.2005. 6 Tamze.

[Autor jest sekretarzem generalnym Miedzynarodowego Stowarzyszenia Wolnosci Religijnej (IRLA). Artykul jest skrotem rozdzialu z ksiazki Freedom and Faith, ktora niebawem ukaze sie w jezyku polskim].

(ZC 01/2013) Wydawnictwo "Znaki Czasu" www.znakiczasu.pl
ul. Foksal 8 00-366 Warszawa +48 22 331 98 00 ; + 48 608 017 625