Forum biblijne

[maciek]

Jest sporo dowodów archeologicznych, że w starożytności, zarówno w okresie Pierwszej, jak i Drugiej Świątyni, używano imienia Bożego.

Chciałbym zwrócić uwagę na najnowszy przykład, ogłoszony kilka dni temu przez Israel Antiquities Authority, główną izraelską służbę zabytków.

Link z serwisu "Archeologia biblijna":

http://archeologiabiblijn...yste-dla-jahwe/

Jest to znaleziona tuż przy pozostałościach Świątyni, pochodząca z I wieku, niewielka pieczątka, która zawiera napis: "czyste dla Jah".

O używaniu takich pieczęci mówiła Miszna, stemplowano nimi rzeczy, które można było wnieść na teren świątyni.

Co ciekawe, pieczęć zawiera skrót imienia Bożego JHWH, co świadczy że używano go (przynajmniej w takiej codziennej czynności jak pieczętowanie ofiar) aż do zburzenia Świątyni w 70 roku n.e.

Czy znacie jakieś inne tego typu znaleziska archeologiczne?

[Parmenides]

To bardzo ciekawy link. Wspaniale, że go zamieściłeś.
Mam tylko taką refleksję: gdybyśmy przyjęli , że דכא jest zapisem nie aramejskim, lecz hebrajskim, to wówczas słowo to znaczy: rozbić, skruszyć, zgnieść, rozdeptać, gnębić (wg Briksa)

[din]

To chyba zależy od całości zdania... Wtedy łatwiej utożsamić z językiem...

[Parmenides]

[maciek]

To bardzo ciekawa konepcja.

W ogóle, jest sporo znaków zapytania w związku z tym przedmiotem. Odkrycie ogłoszono w niedzielę, razem z interpretacją Ronny'ego Reicha, który powiązał to ze wzmianką z Miszny o pieczętowaniu ofiar w świątyni (za pieniądze co ciekawe) i odczytał po aramejsku.

Inne interpretacje jeszcze nie zdążyły się pojawić. Wczoraj coś się pokazało na tym blogu, też ciekawe: LINK

Oczywiście zastanawiąjące jest dlaczego Reich odczytał napis po aramejsku, a nie po hebrajsku? Wiadomo, że aramejski był bardzo popularnym językiem nie tylko w Palestynie, ale przecież od odnalezienia Zwojów z Qumran wiadomo, że przed zburzeniem świątyni mówiono powszechnie po zarówno hebrajsku i po aramejsku. Nowy Testament i Józef Flawiusz też potwierdzają powszechność hebrajszczyzny w I w. Zgadzają się z tym też nowe odkrycia archeologiczne z Jerozolimy, np. dokument, o którym pisałem TUTAJ.

Dlatego w zależności od wybrania języka napis może oznaczać dwie zupełnie różne sprawy.

Po aramejsku:
דכא ליה - deki' lejah - "czyste dla Jah".

Pasowałoby to do hipotezy o pieczętowaniu czystych ofiar.

Z tym, że zwrot "dla Jah" (le Jah) jest hebrajski (tak samo jak w zwrocie "świętość dla Jahwe"), nie wiem, czy tak samo jest po aramejsku (może ktoś wie???), być może też.

Albo po hebrajsku:
דכא ליה - daka' lejah - "skruszone dla Jah".

דָּכָא - daka' - w słowniku Stronga H1792 - tutaj LINK - rozbić coś w kawałki, rozkruszyć (pod linkiem przykłady użycia w BH).

I jak to połączyć ze świątynią?

Wtedy może byłoby to zaświadczenie, że coś rytualnie nieczystego zostało rozbite??? Nie wiem, może ktoś ma jakiś pomysł.

Nie wiem, dlaczego Reich nie wziął pod uwagę hebrajskiego tłumaczenia.

Drugi znak zapytania. Czy to na pewno pieczątka?

Zwróćcie uwagę, że litery na niej nie są odwrócone. Zatem byłyby odwrócone po przystemplowaniu. Poza tym jest dość mała jak na pieczątkę. Trudno byłoby taką dłużej trzymać w dłoni. Poza tym na zdjęciach, a zwłaszcza na filmach widać, że jest ona w środku wklęsła. Czy to upływ czasu, czy po prostu to nie była pieczęć? Może rację ma George Athas, którego link dałem powyżej, że to po prostu jakiś rodzaj żetonów związanych z wymianą monet na terenie świątyni.

Tak czy inaczej, na pewno występuje tam imię Boga w postaci "Jah", skrót od tetragramu. I jest to na pewno jakiś mocny argument, że imię używano, przynajmniej na piśmie, w późnym okresie Drugiej Świątyni.

[EMET]

[maciek]

Emecie najdroższy,

Wiem, żeś człowiek madry i uczony, a ja prosty i niegramotny. Ale czy mógłbys napisać konkluzję jakąś w sposób nieco bardziej zrozumiały. Bo nie wiem, czyś za czy przeciw.

[Talmid2Tes2,15]

archeologiczne artefakty zawierające Imię Boże mają tę cechę że są zapisane bez samogłosek

[Parmenides]

[maciek]

[EMET]

[maciek]

@ Emet

Dzięki za wyjaśnienie.

Chodziło mi raczej o to, co myślisz o tym napisie. Bo że masz dużą wiedzę o Talmudzie, to zauwazyłem ;)

Czyli z tego co zrozumiałem, jednak uważasz, że to aramejski napis. Raczej "czyste" niż "połamane". Dobrze zrozumiałem?

[din]

Na pewnych monetach wielokrotny był tetragram.

[janowski]

IMIE BOZE TO
CHRYSTUS JEZUS.

[nike]